Kolarstwo torowe zaczęło rozwijać się przy okazji zwiększającej się popularności jednośladów. Pierwsze wyścigi na torze odbywały się na bicyklach, czyli rowerach z ogromnym przednim kołem. Największymi ośrodkami kolarstwa torowego w tamtych czasach były brytyjskie miasta: Birmingham, Sheffield, Liverpool, Manchester i Londyn.
Nie były to jednak tory na jakich w obecnych czasach możemy podziwiać kolarzy. Nawierzchnia była najczęściej ziemna, szutrowa lub z elementami drewnianymi, a obiekty nie były zadaszone. Dopiero po wielu latach zaczęto stosować beton, a następnie drewniane parkiety.
Historia kolarstwa torowego na Igrzyskach Olimpijskich
Kolarstwo torowe jest jedną z najstarszych dyscyplin rozgrywanych podczas nowożytnych Igrzysk. Występowało bowiem na niemal wszystkich Igrzyskach z wyjątkiem roku 1912. Oczywiście było to kolarstwo w wydaniu męskim. Kobiety musiały czekać bardzo długo na swój debiut na welodromie. Dopiero w Seulu w roku 1988 włączone kolarstwo torowe kobiet do programu Igrzysk. Aż do 2000 roku zawody rozgrywane były na zewnątrz. Podczas zawodów w Sydney przeniosły się do hali i pozostały tam do dnia dzisiejszego.
Długość toru kolarskiego
Na początku ścigano się w zasadzie wszędzie gdzie dało się wytyczyć w miarę równy owal z lekko pochylonymi łukami. Długość torów nie była w żaden sposób kontrolowana. Długości wynosiły więc od 130 do nawet 500m. Z początkiem lat sześćdziesiątych XX wieku wprowadzono pewną standaryzację. Długość torów, na których rozgrywane były zawody międzynarodowe musiała wynosić 333,33m. Od 1999 roku ten standard wynosi około 250m długości.
Główne ośrodki kolarstwa torowego na świecie
Kolarstwo torowe cieszy się dużą popularnością w krajach Beneluksu, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, Japonii, Australii i Stanach Zjednoczonych gdzie w pierwszej połowie XX wieku wyścigi torowe gościły na słynnej hali Madison Square Garden w Nowym Jorku. Stąd też wzięła nazwę jedna z konkurencji – madison. W Japonii natomiast dużą estymą cieszy się Keirin, czyli wyścigi za derną – motocyklem, który prowadzi kolarzy przez pierwszą część wyścigu, a następnie zjeżdża z toru na 2 lub 3 okrążenia przed metą. Przed wyścigiem przyjmowane są zakłady, a cały biznes wart jest nawet pięć miliardów dolarów. Jest to również dyscyplina olimpijska, której największą gwiazdą był niewątpliwie Brytyjczyk Chirs Hoy – zdobywca dwóch złotych medali w 2008 i 2012 roku.
Historia kolarstwa torowego w Polsce
Początki kolarstwa torowego w naszym kraju sięgają drugiej połowy XIX wieku. Pierwszy tor kolarski powstał w samym centrum Warszawy, na Powiślu i szybko stał się jednym z najbardziej popularnych miejsc w stolicy. W 1892 roku założono Warszawskie Towarzystwo Cyklistów. Po pierwszej wojnie światowej tor należało odbudować. Korzystając z możliwości został on gruntownie zmodernizowany, a kolarze od tego czasu ścigali się już nie po ubitej ziemi, a po szybkim betonie. Po zakończeniu wojny, w Krakowie powołano do życia Komitet Udziału Polski w Igrzyskach Olimpijskich, który 5 lat później przemianowano na dobrze dziś znany Polski Komitet Olimpijski. Na pierwsze efekty w postaci medali olimpijskich nie musieliśmy długo czekać. Już w 1924 roku polscy kolarze torowi sensacyjnie sięgnęli po srebro, pokonując w półfinale gospodarzy – Francuzów, a w finale ulegając jedynie Włochom. Ten medal niestety nie przełożył się na rozwój profesjonalnego kolarstwa torowego nad Wisłą. Związek niestety nie przedłużył umowy na dzierżawę terenów, na których stał tor na Dynasach. Tor zburzono, a na atrakcyjnych działkach postawiono osiedle. Wybuch drugiej wojny światowej i lata powojenne to nie był dobry okres dla rozwoju kolarstwa torowego. Władze postawiły na rozwój wyścigów szosowych, a najważniejszym polskim wyścigiem stał się Wyścig Pokoju. W latach 70 próbowano odbudować pozycję kolarstwa torowego w Warszawie. Postawiono nowoczesny betonowy tor na Pradze.
Sukcesy polskich kolarzy torowych
Mimo trudnych warunków treningowych i braku infrastruktury z prawdziwego zdarzenia wciąż liczyliśmy się na arenie międzynarodowej. W 1966 roku Wacław Lachota zdobył srebrny medal Mistrzostw Świata, a dwa lata później brąz na Igrzyskach wywalczył Janusz Kierzkowski. W 1973 roku został też pierwszym Polakiem, który założył tęczową koszulkę Mistrza Świata. Mieliśmy w tamtych latach również świetny tandem w składzie Andrzej Bek i Benedykt Kocot, którzy w 1972 roku zdobyli srebro na Igrzyskach w Monachium, a dwa lata później dołożyli jeszcze brąz Mistrzostw Świata. W 1976 wspomniany Benedykt Kocot wraz z Januszem Kotlińskim sięgnęli po upragnione złoto oraz tęczowe koszulki.
Nowoczesny tor kolarski w Pruszkowie
W roku 2009 doczekaliśmy się nowoczesnego toru kolarskiego w Pruszkowie niedaleko Warszawy. Tor nosi nazwę Arena Pruszków, a na co dzień trenuje na nim Kadra Narodowa torowców. Tutaj także swoją siedzibę ma Polski Związek Kolarski. Obiekt jest również otwarty dla amatorów kolarstwa, którzy chcą spróbować swoich sił na torze. Nie trzeba mieć nawet własnego roweru. Można go wypożyczyć na miejscu.
Od czasu powstania toru doczekaliśmy się wielu sukcesów sportowych oraz kilku rekordów świata m. in Australijczycy w wyścigu na dochodzenie, czy amator Piotr Klin, który w ciągu godziny przejechał 49,649km . Od powstania toru przywieźliśmy z Mistrzostwa Świata 9 medali. Najwięcej, bo aż 4 padły łupem Katarzyny Pawłowskiej. Tak to wyglądało w ostatnim dziesięcioleciu:
2019 – Mateusz Rudyk
2018 – Szymon Sajnok
2017 – Adrian Telkiński i Wojciech Pszczolarski
2016 – Katarzyna Pawłowska i Małgorzata Wojtyra
2014 – Katarzyna Pawłowska
2013 – Katarzyna Pawłowska
2012 – Katarzyna Pawłowska
Artykuł powstal przy współpracy z internetowym sklepem rowerowym rowertour.com
Fotografie w tekscie: warszawa.pl i warszawa1939.pl
